Waterconserverende maatregelen: NU ACTIE!

Extreem nat was het de afgelopen maanden. Alsof het niet meer droog kan worden. Maar op onze hoge zandgronden weten we wel beter. Drie of vier weken geen regen en we kunnen de beregening weer van stal halen. ANV Kempenland ging in overleg met Waterschap De Dommel over kansen voor boeren.

Vasthouden waar het kan

Zoveel mogelijk water vasthouden, daar waar het kan, dat is belangrijk. Vaak komen de hogere gronden en de flanken het meest in aanmerking. Daar mag eigenlijk geen druppel van het perceel afstromen: zoveel mogelijk infiltreren helpt voor een hogere grondwatervoorraad in de bodem en zorgt tevens voor een meer robuust beekdal.

Nu nalopen!

Het is nu de tijd om eens goed naar dat ‘watersysteem’ te kijken: de sloten zijn nog schoon dus je kunt nu goed zien wat er gebeurt. Gewoon naast de sloot gaan staan of een ‘rondje’ sloten lopen. Vragen als ‘waar komt dat water eigenlijk vandaan?’  ‘waar loopt het heen’?’, en ‘waar zitten de lagere stukken aan de sloot?’ Door een emmer in een duiker te zetten kun je een stuwtje simuleren: blijft het water in de loot stijgen en lopen de lagere delen onder water of neemt het een andere weg?  Welke sloten staan weer snel droog?

Het zijn simpele vragen, die uiteindelijk antwoord kunnen geven of er met het plaatsen van stuwtjes of verondiepen van sloten op jouw percelen meer water kan infiltreren.

Goed voorbeeld…

In Heeze-Leende heeft onze zusterorganisatie ‘Plattelandsvereniging Hei, Heg & Hoogeind’ dat voor een gebied van ca. 300 ha uitgewerkt, samen met de agrariërs aldaar. Resultaat is dat er in de afgelopen jaren geen druppel het veld uitging: alles wordt opgestuwd en geïnfiltreerd. Pas in januari van dit jaar moesten de boeren voor het eerst enkele stuwplankjes verwijderen, omdat de weg overstroomde. Dat was de eerste keer in 4 jaren! Van de agrariërs zelf kwam in die 4 jaren geen enkele klacht. Dit jaar is ook ANV Kempenland actief om met u op locatie te bekijken of er waterconserverende maatregelen genomen kunnen worden.

Interesse voor jouw percelen?

Dan is maatwerk altijd van belang. Neem contact op met onze waterman: Karel Gevers:  info@anvkempenland.nl

Nieuwe naam BoerenNatuur Brabant Midden vindt bijval

Als je nog niet bekend was met onze koepelorganisatie ‘Collectief Midden-Brabant’, dan hielp de naam je niet op weg. Een collectief is mooi, maar waar gaat het dan over? Tijd voor een nieuwe naam!

Met drieën sterk!

De stap naar de nieuwe naam is door de drie Brabantse collectieven tegelijk genomen, zodat we nu van één BoerenNatuur Brabant kunnen spreken. Bovendien wijst de nieuwe naam naar BoerenNatuur Nederland, waarin alle 40 regionale Collectieven verenigd zijn.

Korte lijntjes

Binnen BoerenNatuur Brabant wordt door onze collectieven zoveel mogelijk samengewerkt, maar Oost, Midden en West blijven elk zelfstandig, juist om de lijntjes met de leden en de ANV’s kort te houden.

Beeldmerk

Ook de beeldtaal sluit nu, met de nieuwe logo’s, aan bij de landelijke uitstraling. Je bent ze vast al tegengekomen. Kijk eens rond op de vernieuwde website www.boerennatuurbrabant.nl . Je vindt er kennis en actualiteiten mbt agrarisch natuurbeheer en projecten.

Meer weten: klik hier!

Opnieuw enthousiasme voor Productief Kruidenrijk Grasland

Enthousiasme voor Productief Kruidenrijk Grasland

De beide projecten voor kennismaking met productief kruidenrijk grasland (PKG) zijn enthousiast ontvangen. Project 100haPKG1.0 (2022) en 100haPKG2.0 (2023) leverden allebei belangrijk meer hectaren op dan de 100ha waarop ingezet was. Wat levert het op?

Collectief Midden-Brabant werkt graag aan toekomstgerichte projecten als die kansen voor boeren scheppen. Zo lopen er ism. Brabants Bodem inmiddels drie ronden van de Brabantse Biodiversiteitsmonitor Melkveehouderij (BBM) en aan een vierde ronde wordt gewerkt. Maar ook de samenwerking met Waterschap De Dommel levert interessante projecten op: het hagelnieuwe project Transitiegewassen (TG) is op dezelfde leest geschoeid als de beide edities van de projecten voor Productief Kruidenrijk Grasland.

Win-Win

Waterschap De Dommel heeft belang bij het verbeteren van de wateropnamecapaciteit van de bodem, het verminderen van de waterbehoefte, oa van de gewassen op de akkers en het beperken van de afstroom van hulpstoffen. Belangrijke argumenten om te zoeken naar grondeigenaren die daarop in willen zetten.

Voor de grondeigenaar is kostenbesparing een hoofdzaak en de kwaliteit van de bodem is van groot belang voor de opbrengst die de bodem voort kan brengen. Een verdienmodel met minder bemesting en minder beregening kan heel aantrekkelijk zijn. Boeren die al meedoen met BBM kunnen met de deelname aan een project als 100haPKG of 100haTG weer extra punten scoren.

En de koeien lusten het graag (Foto: M. Leesberg)

Resultaten

Voor de eerste ronde 100haPKG in 2022 schreven 55 deelnemers in voor ruim 150ha. Dankzij wat extra ruimte in het project en een toegevoegd budget van het Waterschap konden om alle inschrijvingen gehonoreerd worden.

De tweede ronde verliep al net zo enthousiast: er is ingeschreven door 56 boeren op 153 ha en ook hier konden alle inschrijvingen positief bericht ontvangen. Daar heeft een aanvullende donatie van de RABObank ook een rol in gespeeld.

Bij de resultaten mag niet voorbijgegaan worden aan de positieve eigenschappen van het gewas Productief Kruidenrijk Grasland zelf: diepwortelende gewassen halen mineralen dieper uit de bodem en blijven bij droogte langer groen. Dat betekent minder vraag om beregening. De vlinderbloemige kruiden vangen stikstof uit de lucht en verminderen de behoefte aan bemesting voor het gewas. De bodem komt weer meer tot leven en we zien insecten terugkomen. Tenslotte ook belangrijk: koeien lusten de kruiden graag. Zij hebben er baat bij voor hun gezondheid.

Stand van zaken

100haPKG1.0 is afgerond en uitbetaald. Voor opvolger 100haPKG 2.0 worden dezer dagen de facturen verzameld als basis voor de uitbetaling. Uitbetaling wordt volgende maand verwacht. Voor het nieuwe project 100haTG1.0 is inschrijving nog mogelijk. Zie https://anbbrabant.nl/TG/

Veldexcursie Chaam (Foto M. Leesberg)

100haTG1.0, een uitdagend project voor ondernemers die graag vooruitkijken

Nieuw project om kennis te maken met Transitiegewassen

Ben je op zoek naar kansen om in te spelen op nieuwe ontwikkelingen en bij te dragen aan de verbetering van bodemkwaliteit en waterhuishouding? Dan kan dit een project voor jou zijn.

Collectief Midden-Brabant heeft met budget van Waterschap De Dommel een nieuw project opgestart voor kennismaking met transitiegewassen (TG). Boeren in het werkgebied van De Dommel kunnen de teelt van nieuwe gewassen op hun percelen uitproberen. Daarbij wil het project de ondernemers ondersteunen met kennis en een interessante vergoeding voor de aanleg.

Vezelhennep, Miscanthus en meer…

In dit project staan Vezelhennep en Miscanthus centraal. Beide gewassen staan in de belangstelling vanwege hun betekenis voor de nieuwe generatie bouw- en isolatiematerialen. Vezelhennep kan bovendien ingezet worden als ruwvoer. Miscanthus is een meerjarig gewas. In overleg kunnen andere transitiegewassen evt meegenomen worden.

Openstelling

Inschrijving op het project is mogelijk tot 17 november, maar wie het eerst komt, die het eerst maalt, want het budget is beperkt. Let op: bij overschrijving hanteren we een wachtlijst.

Meer informatie en inschrijfformuier vind je op https://anbbrabant.nl/tg/

Vezelhennep wortelt diep en kan wel wat droogte hebben (Foto: P. Kerkhofs)

 Let op: Deze zomer weer budget voor inzaaien PKG!

Bericht van Collectief Midden-Brabant

Hebt u al kennisgemaakt met Productief Kruidenrijk Grasland (PKG)? Met het project 100haPKG2.0 krijgt u opnieuw de kans om het op uw percelen uit te proberen.

Voordelen

PKG heeft meerdere voordelen boven reguliere gras- of gras/klaverteelt. Het is een meer robuust gewas wat droogte beter doorstaat, het heeft een mooie gewasopbrengst bij droogte en verbetert de bodem doordat enkele kruiden zeer lange en stevige wortels hebben. Er zijn eigenlijk geen echte nadelen als het gewas met aandacht en vakmanschap geteeld wordt.

Spelregels

Deelnemers aan het project 100haPKG2.0 kunnen dit PKG-mengsel op hun percelen inzaaien met een bijdrage in de aanschafkosten van maximum 500 euro/ha voor de maximale oppervlakte van 3 ha. De minimaal in te zaaien oppervlakte is 1 ha. Nieuwe deelnemers krijgen voorrang op deze regeling. Meer info en inschrijven: https://anbbrabant.nl/pkg/

Bodem en Water

Het verbeteren van de bodem, waaronder de infiltratie-capaciteit en de droogte-bestendigheid van het gewas, zijn reden voor het waterschap om geld te investeren in de kennismaking met ‘productief kruidenrijk grasland’ (PKG).

Dit is een project van Collectief Midden Brabant ism Waterschap De Dommel.

Verslag ALV ANV Kempenland, 20 april

Trouwe leden komen natuurlijk naar de jaarlijkse ledenvergadering, maar hoe motiveer je ook de  leden die wat minder hard lopen? We vonden Jochem Sloothaak bereid om iets te komen vertellen over zijn nieuwe positie als districtsbeheerder Kempenland voor Brabants Landschap. Wij krijgen dus zeker nog met hem te maken. Dat werd meteen een goede kennismaking.

Beheerpakketten

Jochem heeft als voormalig coördinator soortenbeheer al jarenlang ervaring met boerenbeheerders. Hij steekt niet onder stoelen of banken hoe trots hij is op de moedige stap die ‘de manifestpartners’ destijds genomen, hebben om samen de EHS door te zetten. Daar hebben we wel iedereen voor nodig. Brabants Landschap telt 80.000 beschermers, 3000 vrijwilligers en 19000 ha. Agrarisch natuurbeheer sluit daar mooi op aan. Met beheerpakketten van STILA, ANLb en AWb kunnen boeren bijdragen aan herstel van de natuur. Jochem vroeg zich hardop af wat er nog meer kan met agrarisch natuurbeheer.

Wadisloten

Samen kwamen we op ideeën als de omvorming van ongebruikte sloten tot wadi’s. Ingezaaid met kruidenrijk gras, of beplant met vocht verdragende bomen en heesters leveren die wadi’s niet alleen een bijdrage aan de wateropvang, maar ze kunnen vaak ook ondergebracht worden in beheerpakketten voor een vergoeding. www.groenloketbrabant.nl

En in de wijk

Groen in de woonwijken is prettig en verkoelend voor de mens en brengt natuur dichtbij de mensen. Bij nieuwe wijken is het interessant om eerst de groenstructuur aan te planten en de wijk daar in te passen. Dan heb je meteen een aansluiting bij het landschap.

Gezonde landbouw

Jochem gaf zijn visie over de voorwaarden voor gezonde landbouw. Hij denkt dat als iedereen mee wil doen ook de banken hun rente omlaag zouden moeten brengen. Maar de consument zou ook drastisch meer moeten betalen voor producten van eigen regio. Tenslotte is een vergoeding voor landschapsbeheer gewoon een beloning voor prestatie.

Met een filmpje over de Kleine Beerze sloot Jochem af. We gaan elkaar nog regelmatig ontmoeten.

Filmpje kijken: https://www.youtube.com/watch?v=ghdYZXpSZaM

Publiekswandeling door boerennatuur trekt breed publiek

Zondagochtend 21 mei, zevenenveertig deelnemers kwamen vroeg uit de veren voor een ochtendwandeling met de boerenbeheerders van de natuurstrook langs het riviertje De Run. Het gaat om een brede strook natte natuurontwikkeling als ecologische verbindingszone (EVZ), met het doel om soorten de kans te geven te migreren van de Cartierheide naar het Dommeldal en andersom. Het was goed weer en goede sfeer.

De plannen voor de aanleg van een ecologische verbindingszone langs de bovenloop van De Run konden niet meteen rekenen op het enthousiasme van de vier veehouders wier grond aan de beek grenst. Omdat duidelijk was dat de EVZ er toch moest komen gingen de boeren in gesprek met de gemeenten en het Waterschap op basis van een voorstel ‘hoe het dan wel kan’.

Hoe kan het wel?

Overeengekomen werd dat de Natuurstrook aan één zijde van de beek gerealiseerd zou worden en dat de boeren de plekken aan konden wijzen waar de poelen het meest kansrijk zijn. Maar het belangrijkste voor de boeren was dat zij zelf het beheer voor hun rekening zouden nemen om te voorkomen dat het ‘een Ruwassie’ zou worden, zoals zij vreesden, daarbij doelend op overlast van distels, brandnetels en andere ongewenste vegetatie.

Rol ANV Kempenland

Waterschap De Dommel, gemeente Bergeijk en gemeente Eersel dachten constructief mee en vlogen ANV Kempenland in als deskundige partij om de mogelijkheden mee te verkennen. In onderling overleg kwam een beheerovereenkomst tot stand. Belangrijk voor het vertrouwen in het boerenbeheer was een toegepaste minicursus agrarisch natuurbeheer. In vier dagdelen kwamen, onder begeleiding van ANV Kempenland, doel, richtlijnen en technieken van agrarisch natuurbeheer aan de orde. Zo werden de boeren voorbereid op hun nieuwe beheertaak.

Vervolgovereenkomst

Gemeenten en Waterschap tonen zich tevreden over de natuurontwikkeling in de EVZ onder het boerenbeheer. Na drie jaren omvormingsbeheer met een ecologisch adviesbureau is de bodem tot rust gekomen en vangt de periode van voortgezet verschralingsbeheer aan. Er wordt een nieuwe overeenkomst gesloten met de boeren, waarbij ANV Kempenland voor de begeleiding van het beheer tekent. De boeren zijn inmiddels vertrouwd met agrarisch natuurbeheer. Zij pakken de werkzaamheden gezamenlijk op en composteren de afvalstroom zelf.

Nieuwe kansen

Met deze nieuwe kennis en vaardigheden op zak, zien de boeren kans om meer agrarisch natuurbeheer in opdracht uit te voeren. Met de jaarlijkse publiekswandeling brengen zij hun werk onder de aandacht van de bevolking. Die aandacht van het publiek is welkom voor boeren die hun bedrijf willen verbreden met recreatieve activiteiten. Het wandelpad door de EVZ is inmiddels opgenomen in het wandelrouteknooppuntenstelsel van VISIT Brabant. De boeren hebben een melktap, een boerenijssalon en een boerenlandpad met een brug over de beek toegevoegd. Voor dit laatste kon een STILA-contract worden afgesloten.

        

Geliefd ommetje

Het rondje langs de ijsbrouwerij is een geliefd ommetje vanuit Bergeijk geworden, maar de publiekswandeling op 21 mei bood net iets meer, vanwege het tochtje met de huifkar en de gelegenheid om vragen te stellen aan de boeren en de veldcoordinator van ANV Kempenland.

PROJECTPLAN VERONDIEPEN SLOTEN 

Gezien de maatregelen van de 7e actieprogramma nitraatrichtlijn, die per 1 maart 2023 is ingegaan in het kader van het nieuwe GLB, willen we onderzoeken, of het interessant is voor de agrariër om zijn al dan niet water voerende sloten te verondiepen.

Principe:

In het kader van het 7e actieprogramma nitraatrichtlijn, moeten we afhankelijk van het soort sloot, een bufferzone hanteren van 1, 3 of 5 meter. In overleg met Waterschap De Dommel willen we als ANV Kempenland het voorstel bij onze leden laten landen om (overtollige) sloten te verondiepen. Dempen brengt het probleem met zich mee, dat er veelal grond van buiten moet worden aangevoerd en deze kan verontreinigd (PFAS) zijn en aanvoer vergt in vele gevallen een vergunning. Verondiepen kan door het talud van de sloot in de sloot te schuiven, zodat men een soort van wadi krijgt. Deze wadi wordt dan ingeplant met struweel en b.v. (bloemrijke) randen. De mogelijkheid bestaat nog om b.v. tussen het struweel een greppel aan te leggen. Voor een greppel geldt geen bufferzone. Greppels mogen zo genoemd worden als koeien er makkelijk doorheen kunnen lopen.

Onderzoek met basissubsidie GLB / ecomaatregel: 

Met een verondiepte sloot kun je je teeltareaal uitbreiden, echter dit is een lage, dus natte plek en we willen nagaan of het voor de boer niet interessanter is om deze in te zetten voor de basis subsidie van het GLB en/of voor de eco-maatregelen. Omdat de “oude” sloot niet inzetbaar was voor teelt is in het bouwplan en met de uitvoering van de werkzaamheden hiermee altijd al rekening gehouden en verandert er dus niets.

Aanvullend met Waterschap?

Ook willen we in samenspraak met het Waterschap kijken in hoeverre deze maatregelen in het kader van het behalen van de KRW interessant zijn en dat men wellicht (een deel) van de te maken kosten voor drainage of irrigatie voor hun rekening neemt. Hierdoor verdwijnt of vermindert de noodzaak om te beregenen. Beregenen moet echter als laatste redmiddel voor de boer wel inzetbaar blijven.  Wellicht dat dit een uitbreiding kan zijn op hun huidige AWB maatregelen.

Inzet maatregelen: 

De invulling van ons project is heel erg maatwerk. Hierbij gaan we onderscheid maken tussen een akkerbouwer en een (melk)veehouder. Onze inzet zal op de volgende punten gebaseerd zijn:

1) De oppervlakte en eventuele aanplant meenemen voor 4% niet productief. (Telt mee voor de punten, niet voor waarde)

2) Mocht dat niet nodig zijn, en de 4 % is al ingevuld, dan kun je de oppervlakte meenemen als b.v. productief kruidenrijk, vlinderbloemige, bufferstrook, aanplant, enz.  als zijnde eco-maatregel (telt mee voor de punten en voor de waarde)

3) De waarde die zorgen voor de aanvullende premie brons, zilver en goud.

4) Mocht je ruim in de waarden zitten, dus ruim goud of zilver dan zou je kunnen kiezen voor ANLB en Stila. Stila heeft nog een bijdrage voor de aanleg. De oppervlakte telt dan ook gewoon mee voor de punten voor de eco-diensten, maar niet voor waarden, omdat je voor het element of rand een andere subsidie gebruikt.

Wilt u weten of dit interessant kan zijn voor u? Stuur een mail naar: 
info@anvkempenland.nl 

 

 

 

 

21 mei: Wandel je mee langs De Run?

Op zondag 21 mei nodigen ‘De Runboeren’ alle belangstellenden uit voor een ochtendwandeling langs de beek en de gemeenten Bergeijk en Eersel zorgen voor iets lekkers op de boerderij. Doe je mee?

Nog maar vier jaar geleden keken de vier melkveehouders, die met hun weidegronden aan de bovenloop van het beekje De Run liggen, een beetje vreemd aan tegen de ideeën van natuurontwikkeling langs de beek. Inmiddels zijn Ad, Will, Toon en Ardie, door de wol geverfd en laten ze de resultaten van hun werk voor de ontwikkeling van ‘Ecologische Verbindings-Zone De Run’ graag zien aan ieder die dat wil.

Samenwerking

Want als het dan toch moest, dan wilden de boeren ook graag zelf meedenken in het ontwerp en in het proces. Zo wisten zij de beste plekken voor de kikkerpoelen aan te wijzen en wilden ze het beheer van de natuurstrook dan maar zelf voor hun rekening nemen. In samenspraak met de boeren schakelden de beide gemeenten en Waterschap De Dommel destijds een ecologisch adviesbureau in voor de omvorming van boerenland naar natuur en de monitoring voor de eerste jaren.

ANV Kempenland kreeg het verzoek om de boeren de fijne kneepjes van het natuurbeheer bij te brengen. Dit jaar gaat ANV Kempenland de begeleiding zelfs helemaal overnemen. En de boeren beheren inmiddels nog meer natuurgronden en legden een boerenlandpad aan.

Ontwikkeling

Na de overweldigende bloei van de ingezaaide kruiden in de eerste jaren, zaaien de planten zich nu zelf uit op de plekken waar ze het beste thuishoren. Zo ontstaat een natuurlijke vegetatie waarin vlinders en insecten zich kunnen ontwikkelen. Ook de poelen en de plasdrasgebiedjes zijn tot rust gekomen. Het barst er al van de kikkers en de padden. Hopelijk laten de levendbarende hagedis en de heidekikker zich ook nog eens zien in deze natuurstrook, want zo kunnen zij de verbinding van de Cartierheide naar het Dommeldal vinden. Er zijn al bijzondere vlinders gezien, zoals de veldparelmoervlinder en de koningspage. We zijn benieuwd wat we ditmaal aantreffen!

Stevige schoenen

Wie mee wil lopen moet zich wel even aanmelden om zeker te zijn van een plaatsje in de huifkar, een kopje koffie vooraf en een ijsje bij aankomst. Zorg dat je schoenen draagt die tegen een stootje kunnen, of laarzen, want we lopen over onverharde paden langs de beek: ongeveer 3 km of 6 km.

  • Wanneer: Zondag 21 mei, 10.00u
  • Waar: Ijsbrouwerij Koetje Kaat, Berkterbeemden 10, Bergeijk
  • Aanmelden: info@anvkempenland.nl

 

Regenwater sparen voor de zomer, het waterschap helpt!

Ingezonden bericht van Waterschap De Dommel:

 

U heeft ongetwijfeld gemerkt dat in afgelopen januari veel regen is gevallen! Het was nat buiten en water willen we vasthouden. Waar water de kans krijgt om te infiltreren, kan het de grondwatervoorraad aanvullen. Elke druppel telt!

Het weer wordt steeds extremer en dat raakt ons allemaal. Het watersysteem is onder andere kwetsbaar gebleken en we hebben paradoxaal genoeg te maken met wateroverschot én watertekort. In natte perioden moeten we piekbuien opvangen en langer vasthouden zodat de watertekorten in de zomer kleiner worden. Als waterschap kunnen wij dat niet alleen. Dan is het fijn om te zien dat ook agrariërs, gemeenten en terreinbeheerders op hun grond de stuwen hoog houden en dus water vasthouden. Niets doen is geen optie!

Sloten greppels en grondgebruik

Wist u dat de grondwaterstand deels afhankelijk is van sloten en greppels? Dat hebben wij al gemerkt in het gebied rond de Reusel, waar we al met veel agrariërs hebben gepraat. Daar hebben we samen met boeren al sloten gedempt, slootbodems verhoogd of sloten gestremd door het plaatsen van een duikerafsluiter. Ook het grondgebruik heeft invloed op de grondwaterstand. We merken dat door de maatregelen, die in dit gebied zijn genomen, hebben gezorgd voor een hogere grondwaterstand.

 Doe mee!

Helpt u ons mee om de grondwaterstand omhoog te krijgen? We gaan graag met u in gesprek om te kijken:

  • Naar de maatregelen die we samen kunnen nemen
  • Hoe we samen mogelijke risico’s kunnen voorkomen of verminderen
  • Naar de subsidiemiddelen die er zijn en de oplossing(en) we u verder kunnen bieden

Samen water vasthouden

In sommige gevallen kan het goed werken als grondeigenaren in een gebied samen water vasthouden. Praat er over met elkaar.

Wilt u weten wat u als agrariër kunt doen om de grondwaterstand te verhogen? Kijk op onze site

https://www.dommel.nl/wat-doen-wij-en-wat-kunt-u-als-agrarier-doen

of bel hiervoor met telefoonnummer 0411-618618 of een stuur een e-mail naar

elkedruppeltelt@dommel.nl

Afb: een infiltratiegreppel

Afb: Een zelfbedienings (LOP)-stuwtje

Afb: Water opstuwen in de perceelssloten

Afb.: Een rijplaatstuw als tijdelijke oplossing