Peilgestuurde drainage, waterberging. zonering in gewaskeuze, grondruil en bloemrijk grasmengsel; de familie Smulders uit Hoogeloon bouwt aan een toekomstbestendig bedrijf en is niet bang voor verandering.
Lees het met deze link:
Hoe lang kijken we hier al niet naar uit? De workshop over onderhoud van landschapselementen is al diverse malen ingepland, maar kon steeds niet doorgaan. Nu we weer plannen kunnen maken komt deze workshop ook weer in beeld. Er zijn nu data bekend.
Jorrit Jonkers en Nelis Klaasen bereiden workshop voor. Zij hebben Arjen Stoop, van Landschapsbeheer Brabant, gevraagd om mee te werken aan een goed programma voor onze leden: een stukje theorie, maar vooral ook het veld in om te kijken hoe het moet/niet moet. Een robbertje snoeiwerk staat vast ook wel op het menu. Arjen kent als beheerder de kneepjes van het vak. Met zijn zonen dingt hij jaarlijks mee naar de onderscheiding van de beste heggenvlechter in de Maasheggen. Hij is een man van de praktijk…van Arjen kun je gerust iets aannemen.
Wanneer?
De workshop ‘Houtopstanden’ staat in de planning voor de vrijdagmiddagen 14 en 21 januari 2021 en zal plaatsvinden bij Jorrit in Middelbeers. Hou deze data even vast vast in je agenda!
Tijdstip en locatie worden bekend gemaakt in de volgende nieuwsbrief, dan kun je je ook aanmelden.
Het nieuwe Nationaal Park Van Gogh i.o., gelegen in de driehoek Den Bosch, Tilburg en Eindhoven wil geen museaal karakter uitdragen. Het park richt zic op een vitaal boerenland, een toeristische regio, een topnatuur en groen dat doorloopt in steden en dorpen. Een eigentijds landelijk gebied dus, waar veel kan, maar wel altijd in harmonie met de waarden van het geheel en dat op de lange termijn.
Niet alles natuur
Brabants ereburger Jan Baan vertelt in de zomernieuwsbrief van de Brabantse Collectieven: “Niet alles hoeft daar natuur te worden. Het gaat vooral om meer verbinding tussen stad en platteland, kijkend naar zaken als klimaat en waterbeheer.”
Initiatieven vanuit Brabants Bodem
Zo’n status van Nationaal Park maakt nieuwe initiatieven mogelijk, zoals de ‘Brabantse Biodiversiteitsmonitor Melkveehouderij’ (BBM), waar we in de vorige nieuwsbrief al kennis mee maakten. Dit is een samenwerkingsproject van de Brabantse Collectieven ANB met Brabants Bodem, (onderdeel van Het Van Gogh Nationaal Park). BBM is een in het oog springend initiatief op het gebied van Natuurinclusieve Landbouw, met het doel een nieuw perspectief te ontwikkelen voor agrarisch ondernemers die bijdragen aan de kwaliteit van natuur en landschap.
Enthousiasme van boeren
Zo’n 200 boeren zitten in de aanloopfase van BBM. In de periode tot 1 juli zijn ze druk met het inventariseren van hun bedrijfsvoering aan de hand van 13 indicatoren. Wij hoorden boeren zeggen dat de inventarisatie zelf al handvatten geeft voor een kritische beschouwing van het eigen bedrijf op het punt van duurzaamheid en biodiversiteit. ‘Welke aanpassingen in mijn bedrijf liggen voor de hand en passen bij mijn bedrijfsvoering? Uit de puntenscore-tabel kun je meteen afleiden hoe je inspanningen gewaardeerd worden ‘en daar kun je dan op sturen voor de komende drie jaren’.
Meer info: https://anbbrabant.nl/projecten-overzicht/praktijkproject-brabantse-biodiversiteitsmonitor-melkveehouderij/ en klik op indicatoren BBM.
Inzet veldmedewerkers
De veldmedewerkers laten weten dat de inventarisatie voor BBM voor een aantal deelnemers vlot af te leiden is uit de KringloopWijzer, in combinatie met de meitelling. Maar juist in Midden-Brabant zijn er boeren in die in het kleinschalige landschap al flink ingezet hebben op randen en landschapselementen. Dat levert applaus op vanuit het Van Gogh Park, maar het in kaart brengen van de elementen kan dan soms heel bewerkelijk zijn. ‘Gelukkig is dat eenmalig’, zucht Peter Kerkhofs, die zich deze maand het vuur uit de sloffen loopt om de boeren te helpen bij de
‘Nulmeting’. Vóór 1 juli moeten alle aanvragen binnen zijn.
Lerend project
De projectleiding is in handen van Andrea Almasi, beleidsmedewerker natuur inclusieve landbouw voor Provincie Noord-Brabant. Zij benadrukt dat BBM is ingezet als lerend project. De ervaringen zullen uitwijzen of de aanpak werkt en of de indicatoren op de juiste punten aangrijpen. Een eerste conclusie was al dat er voor de Brabantse situatie aanpassingen nodig waren in de aangeboden pakketten om ze toepasbaar te maken voor het (al dan niet kleinschalig) zandlandschap met landschapselementen, kruidenrijk grasland en akkervogels.
Afb.: Peter Kerkhofs bekijkt samen met Gerard Noordman het grasland (foto: M. Leesberg)
De meeste akkerranden zijn afgelopen maanden, april en mei, gezaaid. Deze maanden vallen echter midden in het broedseizoen. Akkervogels zoals patrijs gaan broeden. Ook zoogdieren zoals hazen krijgen hun jongen. Juist voor die dieren zou je de dichte dekking van een volle akkerrand willen hebben.
Winterranden
Daarom is Jorrit Jonkers uit Middelbeers gaan experimenteren met een mengsel dat in het najaar gezaaid kan worden. Het mengsel bestaat uit diverse wintergranen, koolzaad, winterveldbonen en erwten, klavers, wikken, stoppelknollen. De rand van 9 meter breed en ruim 120 meter lang is in de tweede helft van oktober gezaaid. Vanaf begin mei stond er in korte tijd een vol gewas. Voor insecten was er volop bloei van de diverse bloeiende soorten. Er is spontaan facelia in gekomen. Deze zou niet winterhard zijn maar heeft tussen het andere gewas voldoende beschutting in de winter gevonden. Facelia toevoegen is dus ook een optie.
Voedsel en dekking wanneer het nodig is
Omdat Jorrit deze rand teelt op een pacht perceel van Landcoöperatie Dal van de Kleine Beerze, zit hij niet vast aan vaste zaai data. Voor sommige pakketten is het verplicht in een bepaalde periode te zaaien. We gaan als ANV Kempenland kijken of deze vaste data wellicht wat flexibeler zouden mogen worden om winterranden meer mogelijk te maken. Dit verzoek is via CMB ingediend voor het nieuwe ANLb.
In een zandberg naast de bouwpercelen aan de Rotte in Hapert hebben zich een 20 paartjes oeverzwaluwen gevestigd. De zandberg moet verwijderd worden. Om de zwaluwen te behouden voor deze buurt hebben de eigenaar en buurtgenoten contact gezocht met Agrarische Natuurvereniging Kempenland en Werkgroep Weidevogels Zuid Oost Brabant.
Het doel is deze kolonie te behouden.
In het naast gelegen waterbergingsgebied is plaats gevonden om een permanente Oeverzwaluwwand te plaatsen. Samen met Brabantslandschap is door ANV Kempenland subsidie aangevraagd om dit te kunnen realiseren. Leden van Werkgroep Weidevogels en Vogelwerkgroep de Kempen gaan samen met de buurt en de eigenaar deze wand bouwen. De komende maand gaan we beginnen als Corona en het weer het mogelijk maken. Ook de Gemeente Bladel heeft zijn medewerking toegezegd. Door deze samenwerking is een werkgroep ontstaan die gaat zorg dragen dat deze Oeverzwaluwen nog lang een goede nestplaats hebben om hun eieren te leggen en de jongen groot te brengen. Het is wel belangrijk dat er rust rondom de broedplaats is. Zodoende wordt hun voortbestaan gewaarborgd en voor de buurt veel kijkplezier.
Noud Janssen .
Dit project is mede mogelijk gemaakt middels subsidie van de Postcodeloterij
foto: uit De Vogeldagboeken van Adri de Groot
Op zondag 5 juli fietsten de leden van ANV Kempenland met de veldcoordinator over de Rielsche Heide.
Deze route voert u langs veel STIKA en ANLb elementen. Samen vormen ze een structuur van natuurelementen over de Rielsche Heide.
Pak de fiest en ga er eens kijken!
De routekaart vindt u hier
Eindelijk kon er weer wel een activiteit doorgaan voor ANV Kempenland! Effe handjes schoon en afstand houden, dan is er veel mogelijk. Wim, Harriette en Lina van Roessel ontvingen ons met koffie en heerlijke kruidkoek op boerderij de Regte Heijden. Lina had de kruidboek zelf gebakken en de lekkerbekken onder ons snuffelden meteen even in de mooie boerderijwinkel. Heel veel lekkere dingetjes hebben ze daar en je kunt bij Lina verschillende bioboxen bestellen: https://regtstreeksbylina.nl/
Als je er toch bent moet je even kijken naar de ‘Agroforestry’-projecten van Wim. Gehoornde koeien grazen tussen notenbomen en fruitbomen en de kippen wonen in een caravan. Je kunt er trouwens ook camperen.
Op pad
Met 25 man en vrouw sterk trapten we over het Bels Lijntje, tegen een stevig westenwindje de Rielsche Heide op. Een miezerregentje kon ons niet deren…hup, achter Nelis aan, want de veldcoördinator weet overal de weg.
STIKA-projecten en ANLb Leefgebied
Meteen om de hoek bekeken we al enkele STIKA-randen. Deze akkerranden zijn ingezaaid met bloeiende kruiden. Het is voor de boer best een uitdaging om ze met dit droge weer toch goed in bloei te krijgen en de opkomst van ongewenste kruiden te voorkomen. Ze hebben op de STIKA-randen immers geen middelen tot hun beschikking, want bemesting en gewasbeschermers komen er bij agrarisch natuurbeheer met STIKA en ANLb niet aan te pas.
We passeerden ‘de Kiek’, daar wordt het schijnvliegveld uit de tweede wereldoorlog herdacht met een cortenstalen vliegtuigmodel. Dat was net zichtbaar vanaf het fietspad.
Maar we waren vooral benieuwd hoe een ‘ANLb Leefgebied Open Akkers op Zand’ er vier jaren na de start uit zou zien. Het mooie van een ANLb-leefgebied is dat er door de boeren in het gebied veel elementen voor biodiversiteit dichtbij elkaar worden aangelegd en onderhouden. Zo ontstaat er een groene dooradering door het boerenland; een structuur van verbonden elementen, waardoor insecten, vogels en kleine dieren zich kunnen verplaatsen.
Behoefte aan insecten
We piepten door het gehuchtje Alphen Oosterwijk, een beetje verrast dat we daar zomaar over het erf konden fietsen.
Pas daarna ervaar je de schaal van het jong ontginningsgebied, met haar rechte wegen en forse maten. Op de zondagochtend is het er rustig.
Straatnamen als Herderweg, Schapendyc en Lammerweg herinneren nog aan de voormalige heide. Links en recht zagen we ANLb-elementen en af en toe gunde Nelis ons rust om te kijken naar de ontwikkeling in de kruidenranden en samen de resultaten te bespreken. We hadden ook Maaike Riemslag onder ons, zij weet alles over de vogelstand in het gebied. Ze vertelde dat de weidevogels uit het gebied zijn verdwenen, maar akkervogels profiteren wel van de ANLb elementen. Maaike vertelde over de samenwerking tussen boeren en vogelbeschermers, daar is echt veel gewonnen! ‘We bellen elkaar gewoon’, zegt Maaike.
In dit gebied is predatie door de vos en kraaien niet het probleem. De nesten komen uit, maar het probleem zit echt in gebrek aan voedsel voor de kuikentjes. Met de kruidenranden hopen de boeren hen toch iets te bieden. Aan de overscherende zwaluwen af te lezen moet het in de randen met de insecten wel goed zitten. Een beetje jammer dat de zon zich niet liet zien, want met bedekt weer tonen de bloeiende kruiden zich niet zo fraai. Ze hebben echt een zonnetje nodig om op kleur te komen. Maar goed, gezien het droge voorjaar is een beetje regen hier zeer welkom.
Aanleggen bij boer Jos
Gelukkig kregen we ook een stuk wind mee. Degenen zonder trapondersteuning konden even op adem komen. Weer een stukje Bels lijntje en daarna konden we aanleggen bij ‘van ’t Zandeind’ voor een glaasje appelsap en het verhaal van Jos Huijbregts. Geboren als boerenzoon in een groot gezin zat overname van de boerderij er niet zomaar in. Toch kon hij op zijn eigen manier ‘boer Jos’ worden, door met inzet van alle talenten die hem en zijn vrouw ter beschikking stonden, een eigentijdse boerderij op te zetten. Jos is er een van ‘wat kan er wél?’ Met aangepaste koeienrassen en een ‘zorgtak’ aan de boerderij konden ze toch van start. Helaas heeft Jos zijn vrouw af moeten geven, maar haar herinnering is altijd dichtbij in het gastvrije paviljoen dat aan haar gewijd is.
Op de boerderij is het hele gezin in de weer met de goed bezochte camping en een gewaardeerde opvang voor autistische kinderen. De koeien nemen een belangrijke plaats in in het bedrijf. Er zijn speciaal voor de kinderen van de zorgboerderij aaibare koeien en met de zelfredzame Lakenvelders beheren ze natuur op Landgoed de Hoevens. In de winkel van boer Jos kun je producten van het land kopen. Ze hebben er bijzonder smakelijke Lakenvelderburgers en worstenbroodjes. We mochten met het hele gezelschap een kijkje nemen op het bedrijf. U kunt ook kennismaken op hun websitepagina https://www.vanhetzandeind.nl/
Patrijzenranden, Leeuwerikranden en Vogelakker
Weer tegen de wind in, de Goorweg op. Daar zijn dichtbij elkaar een grote Luzerne-akker, omgeven door een kruidenrand, een patrijzenrand en een veldleeuwerikenrand. Luzerne is een vlinderbloemige die voor zijn groei stikstof uit de lucht vangt. Bemesting is dus niet nodig. Het is een eiwitrijk gewas dat de koeien graag lusten. Als de boer de luzerne maait dan blijven de kruidenranden overeind om nog voedsel en beschutting te bieden voor insecten en vogels. De wortels van de luzerne rijken diep de bodem in, daardoor is dit gewas niet zo droogtegevoelig en het is goed voor de bodemstructuur.
Op een mooie dag zoemt het boven de luzerneakker van de insecten. Dan kun je er ook de veldleeuwerik horen kwetteren en soms een kwartel. We bogen af naar de ‘Kwadenhoek’, waar met de landgoedregeling een groot stuk natuur is aangelegd, in combinatie met drie bouwtitels. De villa’s zijn inmiddels gebouwd en het natuurgebied is vrij toegankelijk, ga er maar eens wandelen langs de vrij meanderende beek.
Maar voor ons was het tijd om terug te keren, een laatste stukje Bels lijnte, op naar de Regte Heijden waar Lina ons opwachtte. Een buitenkansje om nog even in de boerderijwinkel te kunnen snuffelen. Je gaat bij Lina natuurlijk nooit met lage handen weg!
Ook fietsen?
De routekaart vindt u hier
Half november nodigde ‘de levende Beerze’ geinteresseerden uit voor een excursie langs de kleine Beerze om samen te zien en te bespreken wat er allemaal speelt op de oevers van de beek.
Volg de link om het filmpje te bekijken.
Brabants Landschap roept vogelliefhebbers op om actief bij te dragen aan de bescherming van boerenlandvogels. Denk daarbij aan een korte cursus, een stukje gezelligheid en mooi veldwerk.
Meld je op www.brabantslandschap.nl/boerenlandvogeltour
Klik op de afbeelding voor een vergroting.
Eersel en Bergeijk verbonden in Ecologische VerbindingsZone
‘Dankzij zorgvuldige voorbereidingen voor de totstandkoming van deze ‘natte EVZ’ zijn alle partijen binnenboord kunnen komen’, sprak watergraaf Peter Glas van Waterschap de Dommel. Hij noemde het zelfs een ‘bijna unieke samenwerking’, zoals de afspraken tussen Waterschap, Gemeenten en aangelanden er nu liggen. Wat is daar dan allemaal aan de hand tussen Bergeijk en Eersel?
De boeren zagen de komst van de Ecologische verbindingdsZone (EVZ) de Run aanvankelijk als een bedreiging. ‘Je vreest voor beperkingen van je ontwikkelingsmogelijkheden en uh hoe zal het beheer er straks uitzien?’ zo herinnert Ad Houbraken zich.
Maar die EVZ ging er hoe dan ook komen, dus de boeren besloten hun verzet om te vormen naar een meedenkende, meewerkende houding. En meer dan dat. ‘Dat beheer dat kunnen wij zelf ook wel, dan weten we teminste dat het goed bijgehouden wordt,’ haalt Will Plasmans aan.
De vier aanliggende boeren zetten hun schouders onder het plan en gingen welgemoed het overleg in. Waterschap en Gemeenten vonden beheer door aangelanden wel een interessante gedachte, maar zij waren toch wat huiverig om deze taken zomaar uit handen te geven.
ANV Kempenland kon het schip vlot trekken, door als verbindende schakel op te treden. De ANV is immers een vertrouwd overlegpartner van beide gemeenten voor STIKA en voor het Waterschap eveneens partner voor Agrarisch Waterbeheer. Door te luisteren naar de boeren konden wij meezoeken naar oplossingen. De ANV staat daarbij borg voor een stukje ervaring en kennisoverdracht. Zo kwam er een samenwerkingsintentie tot stand en EVZ de Run werd aangelegd. De boeren stonden meteen klaar voor hulp bij de aanplant van struweel en bomen, kijk, dat is een goed begin!
Maandag 25 juni werd de EVZ overgedragen van Waterschap naar Gemeenten en daarmee officieel geopend. Burgemeester Joseph Vos van de Gemeente Eersel en Peter Glas zagen hun kans schoon om de eerste gaatjes te boren in de kolossale insectenwand, gevolgd door vele vrjiwilligers uit het gezelschap.
De nieuwe natuurstrook ligt nog wat onwennig langs de beek. Een warme zomerzon en blauwe luchten met kleine wolkjes zorgden voor een prachtig decor van de nieuwe natuurstrook, Wandelaars worden welkom geheten met een voetgangerspoortje, zij kunnen genieten van de opkomst van ingezaaide kruiden en veldbloemen en volgen hoe de poelen zich ontwikkelen. Er is zelfs al een buitenproject voor scholieren ingepland.
Ga maar eens kijken, daar aan de Hoge berkt. Wie zal de eerste bandheidelibel vinden?