Onlangs verscheen het evaluatierapport over de effectiviteit van agrarisch natuurbeheer met een stevige aanbeveling voor meer beheer en sterker geconcentreerd beheer. Dit is een belangrijk rapport voor de voortgang van het ANLb.
Er is voldoende vertrouwen in de maatregelen voor opschaling. We zijn nog lang niet klaar! Aanzienlijke verhoging van het budget lijkt ook deze kant uit te komen. We houden het nauwlettend in de gaten.
Sinds 2016 wordt de Ecologische Verbindingszone (EVZ) langs de Run, over een traject van 3,5 km tussen Bergeijk en Eersel, beheerd door vier van onze leden. De opdracht kwam van deze beide gemeenten. Om de ontwikkeling van de natuurkwaliteit goed te kunnen volgen en evt bij te sturen hebben we behoefte aan deskundige monitoring. Wij vonden IVN Eersel-Veldhoven bereid om een soortenmonitoring uit te voeren voor vegetatie en vogels. Wat levert dit op?
Natuurbeheer door boeren op agrarische grond met natuurdoelen…dat kan nog wel eens wat gaan betekenen voor de toekomst. De boerenbeheerders bij dit project zijn opgeleid door ANV Kempenland en worden begeleid door onze veldcoordinator, Nelis Klaasen. Elders in deze nieuwsbrief vind je een filmpje waarin je kunt zien hoe het GOB naar deze ontwikkeling kijkt.
Inventarisatierapport
De hele zomer zijn vrijwilligers van IVN op pad geweest om gegevens te verzamelen. Met een indrukwekkende reeks gegevens is een monitoringsrapport samengesteld dat wij inmiddels in hebben mogen zien. Wij zijn onder de indruk van de reeks data en de zorgvuldige weergave. De officiële overhandiging van het rapport zal plaatsvinden bij onze jaarlijkse Runwandeling op 9 juni. Daarna is het ook voor geinteresseerden ter inzage. Een uitgebreidere bespreking van het rapport volgt dan ook.
Resultaat telt!
Maar we willen alvast een tipje van de sluier oplichten. De waarnemers gaven aan dat ze verrast zijn door de vele soorten planten die ze aantreffen. Opvallend is de verspreiding van de kleine ratelaar. De smalle weegbree, waardplant voor de veldparelmoervlinder is al veelvuldig aanwezig. De vogelaars telden maar liefst 9 broedvogels, waaronder zeldzame soorten als gele kwikstaart en tuinfluiter.
Beheer op orde
Met dit rapport en de losse inventarisaties uit het verleden in de hand kunnen we aantonen dat het boerenbeheer van EVZ De Run ruimte biedt aan de gewenste verspreiding van soorten tussen natuurgebieden. Zo komen de populaties met elkaar in verbinding. Niet alle doelsoorten worden voortdurend aangetroffen, maar andere gewenste soorten maken al gebruik van deze nieuwe corridor. De condities voor de doelsoorten komen in deze korte periode al aardig op orde. Wat de life waarneming van een bever in deze EVZ gaat betekenen zal de toekomst uitwijzen.
Aandachtspunten
Het ligt in de bedoeling dat de monitoring dit jaar aangevuld wordt met amfibiën- en insecteninventarisaties. Deze rapportages moeten driejaarlijks worden herhaald om de voortgang te kunnen volgen. De beheerders en de veldcoordinator besteden extra aandacht aan het voorkomen van uitbreiding van ongewenste vegetatie zoals bijvoorbeeld bereklauw en overheersing van riet en gestreepte witbol. Het beheer van de poelen en de houtopstanden komt aan de orde. Omdat dat een nieuw onderdeel is wijden we de jaarlijkse publiekswandeling aan dit onderwerp. Lees hier meer over in de uitnodiging.
Niet voor niets zijn de beken de levende aderen in het landschap, maar wat kriebelt er nu allemaal in en rond de poelen langs De Run? Dat gaan we samen ontdekken. Tijd voor een flinke wandeling met de deskundige! Ben je erbij op 9 juni?
Poelen zijn belangrijke elementen in het natuurnetwerk. Kikkers, salamanders, libellen…ze zijn voor hun voortplanting afhankelijk van stilstaand water. Hun jeugdstadium speelt zich af in stilstaand water. Beheer van poelen is daarom gericht op het creëren van veilige poelen, dus bij voorkeur zonder vissen. Aan een zonnige oever met flauw talud warmen de koudbloedige larven zich lekker op en kunnen ze doorgroeien naar hun land-fase. Dikkopjes worden piepkleine kikkertjes, libellenlarven treden uit hun pantser om weg te kunnen vliegen.
Niks doen is geen optie
De eerste jaren moet een poel zich ontwikkelen. De bodem komt tot rust, de oevervegetatie zet zich, waterplanten vinden hun plek: er ontstaat levend water. Zou je niks doen, dan gaat de poel verlanden door een dik plantendek. Bomen werpen schaduw over de oevers, riet en struiken verdringen elkaar. Door overstroming, of door eendenbezoek komt er vis in de poel, wat niet gunstig is voor jong leven.
Werk aan de winkel!
Onze boeren hebben de oevers gemaaid en vrij gehouden van opslag van elzen en wilgen om de zon toegang te geven. Ook teveel rietopslag verwijderen zij. Langzamerhand denken we in een fase te belanden dat er groot onderhoud aan zit te komen. Voor het zover is willen we weten hoe de waterkwaliteit nu is wat er zoal leeft in de poelen. We zijn benieuwd naar advies over het beheer, in welke mate en met welk materieel we te werk moeten gaan.
Drie specialisten
We lopen de ronde met drie deskundigen die elk vanuit hun achtergrond met ons naar de poelen kijken. Iris van der Laan, ecoloog bij Waterschap De Dommel, een vrijwilliger van IVN en Ruud van Cuijk, ervaringsdeskundige bij Natuur- en Weidevogelvereniging Reusel de Mierden. Zij brengen materialen mee om proefjes te doen: Hoe staat het met de waterkwaliteit? Welk leven treffen we aan in de poelen, tot welke conclusies leidt dat? We observeren, we nemen watermonsters en met elkaar komen we tot de beste beheermaatregelen. En jij kunt daar bij zijn!
Samen proefjes doen, kids doen mee!
We starten bij ‘Koetje Kaat’ met een kopje koffie, thee of limonade. De poelentocht begint met een ritje met de huifkar, we lopen langs drie poelen om de proefjes uit te voeren (ongeveer 2 km). Kinderen mogen helpen. Laarzen aan! Tenslotte bieden de beide gemeenten een lekker ijsje aan bij Koetje Kaat.
Zet het in je agenda!
Met spijt kregen we bericht van het verlies van De Landcoöperatie voor ons gebied, zie hieronder:
Landcoöperatie ‘Dal van de Kleine Beerze’ kende een wervelende start in 2016. Doel was om binnen de gebiedsopgave Levende Beerze, met dialoog en experiment, te helpen om doelen te realiseren op het gebied van verduurzaming en verbinding. De Landcoöperatie beheerde tot en met 2024 bijna 100 ha aan landbouwgrond in het Dal van de Kleine Beerze. Dat deed ze voor de provincie, gemeenten en Brabants Landschap. Met projecten op deze gronden kon invulling gegeven worden aan maatschappelijke doelen. Acht jaren inzet konden helaas niet rekenen op krachtige ondersteuning.
Complexe formule
Ondanks de enthousiaste opstart in 2016, bleek de opzet niet voldoende te werken. Weliswaar werden gronden beschikbaar gesteld voor het realiseren van de doelen: natuur, beekherstel, water- en bodemkwaliteit, verduurzaming van de landbouw, recreatie en leefbaarheid. Maar de grond moest gewoon gekocht worden. Daardoor zouden de investeerders mee kunnen praten over het beheer van de gronden. In dialoog moest worden besloten welke duurzaamheidseisen op de gronden zouden gelden.
Mooie herinneringen
Memorabel waren de Boer-Burgerdialogen op het boerenerf en de Landart-route met vijf bijzondere kunstwerken die appelleren aan het lokale verhaal. Projecten als aanplant en beheer van groenstroken, waterbeheermaatregelen en ‘Bokashi’ waren heel leerzaam en regelmatig waren burgers betrokken bij de uitvoering.
Onvoldoende draagvlak
De oproep aan private investeerders werd echter onvoldoende beantwoord. Gebrek aan slagkracht en financiële middelen, beperkingen op de landbouwkundige inzet en onzekerheid door eenjarige pacht, leidden tenslotte tot verlies van perspectief en motivatie. Ook blijft het algehele draagvlak en animo in de streek voor de doelstelling en activiteiten van de Landcoöperatie nog te laag om echt verschil te maken.
Ruimte voor nieuw initiatief
Hiermee komt een eind aan een vrijwilligersinitiatief van boeren samen met burgers. Echter met tegenzin. Het bestuur spreekt de wens uit dat er in de toekomst weer ruimte ontstaat voor nieuwe initiatieven in dit mooie gebied. De komende maanden worden de activiteiten van de Landcoöperatie afgebouwd. Als in die periode nieuwe initiatieven zich melden, dan wil de Landcoöperatie die graag met advies ondersteunen.
Contact: info@dalvandekleinebeerze.nl
Terugblik voor de liefhebber:
Op dinsdag 29 oktober hebben we een workshop gehad onder leiding van RAVON en de (Weide)vogelvereniging Reusel-De Mierden over hoe het onderhoud van een poel aangepakt dient te worden en met welke aspecten rekening dient te worden gehouden.
We zagen direct al dat hier sprake was van achterstallig onderhoud. Het beheer is vaak het kind van de rekening. Teveel schaduw, oeverbegroeiing, te veel rietbegroeiing. Zo kan de poel niet optimaal functioneren.
Wat zou er moeten gebeuren, welke periode, welk materieel en hoe zou je te werk gaan? Daarover leiden verschillende wegen naar Rome.
Ondanks het brute weer hebben in totaal 12 deelnemers deze workshop gevolgd.
Graag breng ik de Stimuleringsregeling Landschap nog een keer onder de aandacht. Bent u eigenaar van een boerenbedrijf of heeft u een stuk grond in het buitengebied? Dan is deze regeling (Stila) misschien iets voor jou. Hiermee kun je een vergoeding aanvragen voor de aanleg of het beheer van landschapsontwikkeling op jouw perceel.
Subsidie voor landschapselementen
De Stimuleringsregeling Landschap (Stila) heeft als doel om landschapsontwikkeling door boeren en burgers in het buitengebied van Brabant te stimuleren. De gemeenten in Kempenland en de Provincie stellen subsidie beschikbaar om het kenmerkende Brabantse landschap te versterken. Denk dan aan het aanleggen van bloemrijke randen, poelen, houtsingels en/of wandelpaden over boerenland. De laatste tien jaar zijn er veel initiatieven gerealiseerd in Kempenland. Men weet de regeling goed te vinden!
De regeling is uniek in Nederland; Bijna alle gemeenten in Noord-Brabant nemen deel! De huidige regeling loopt nog tot eind 2025 en in de gemeente Bergeijk, Bladel, Eersel, Hilvarenbeek, Goirle en Reusel-De Mierden is er nu nog budget beschikbaar. Na 2025 zal er weer ingezet worden op een nieuwe periode Stila!
Iets voor jou of wil je meer weten?
Heb je interesse in deze subsidie of wil je meer weten? Neem dan contact met mij op. Telefonisch bereikbaar via 06 27 007 670 of via nelisklaasen@gmail.com.
Groeten van Nelis Klaasen, veldcoordinator
Waar gaat het over?
BoerenPerspectief Brabant (BPB) is een nieuw begeleidingstraject, waarmee agrarisch ondernemers sociaal-economische (bedrijfs)ondersteuning kunnen krijgen, bij beslissingen voor de toekomst van hun bedrijf. Het programma biedt individuele begeleiding voor 300 agrarische ondernemers in Noord-Brabant. De inschrijving is nu geopend.
Ondersteuning op maat
Als boer of teler heb je te maken met een breed scala aan uitdagingen, Maar er moeten wel plannen gemaakt worden! Dat hoef je niet alleen te doen. Ervaren, onafhankelijke procesbegeleiders kijken samen met de deelnemende ondernemers naar hun situatie en hun toekomstpad. BoerenPerspectief Brabant richt zich op het maken van weloverwogen keuzes voor de toekomst.
De juiste match
Op basis van de specifieke vraag en ondersteuningsbehoefte van de ondernemer wordt een onafhankelijke procesbegeleider toegewezen voor diens casus. Deze ‘coach’ blijft gedurende het hele proces het vaste aanspreekpunt.
Duidelijkheid vooraf
Het uitwerken van een concreet bedrijfsplan of het aanvragen van vergunningen valt niet onder de begeleiding van BPB, maar doorverwijzing naar de juiste instanties is wel mogelijk.
Inschrijving
Inschrijven kan vanaf nu tot (in ieder geval) begin 2026. Na aanmelding wordt binnen vijf werkdagen contact opgenomen om vragen te beantwoorden en eventueel een intakegesprek in te plannen.
Over BoerenPerspectief Brabant
BoerenPerspectief Brabant is een initiatief dat agrarisch ondernemers ondersteunt bij het maken van keuzes voor de toekomst van hun bedrijf, met oog voor zowel de zakelijke als persoonlijke aspecten van het ondernemerschap. Het is een samenwerkingsverband van ZLTO, BoerenNatuur Brabant, Stichting Duinboeren & Maatschappij en het Brabants Agrarisch Jongeren Kontakt (BAJK). Het project wordt gefinancierd door het Ministerie van Landbouw, Visserij, Voedselkwaliteit en Natuur (LVVN).
Meer weten over BoerenPerspectief:
Ook op de website van BoerenNatuur Brabant vindt u informatie over het project:
In Brabant werken drie collectieven samen In BoerenNatuur Brabant. Zoals bekend vallen we met ANV Kempenland onder BoerenNatuur Brabant Midden. De drie collectieven werken samen waar het kan, met het doel om steeds meer gezamenlijk op te trekken. De samenwerking is in een koersdocument namens de drie collectieven beschreven. Dit is vindbaar op: https://boerennatuurbrabant.nl/brabantse-collectieven/
Hoofdactiviteit van de collectieven is het uitvoeren van de regeling ANLb, zodat u goed geïnformeerd aan de slag kunt en netjes de vergoeding uitbetaald krijgt. Inmiddels zitten we in de tweede periode van het ANLb.
Regelingen en projecten
Daarnaast steekt uw collectief de nek uit om de regeling steeds beter toe te passen op onze regio en waar mogelijk passende projecten voor de leden binnen te halen. Zo kennen melkveehouders al de Brabantse Biodiversiteitsmonitor BBM ism. Brabants Bodem (Van Gogh National Park). De projecten Productief Kruidenrijk Grasland (PKG) en Transitiegewassen (TG) in Midden-Brabant zijn mogelijk gemaakt met Waterschap De Dommel en konden rekenen op groot enthousiasme bij onze leden. Ook de RABObank investeert in projecten.
Aandeel Brabant
Boerennatuur Brabant spant zich in om onze provincie substantieel toe te bedelen mbt. het nieuwe budget, juist vanwege het grote aandeel natuurgebieden in Brabant. De beekdalen kennen immers langgerekte randzones.
| Zo mooi als op de foto wil het niet altijd zijn. Nou is dat ook niet het eerste doel, als de vogeltjes er maar blij mee zijn.
Bij de veldbijeenkomsten blijkt telkens weer dat er zorgen zijn over de druk van ongewenste kruiden. BoerenNatuur Veluwe heeft handige infosheets ontwikkeld per plaagsoort om je wegwijs te maken in het beheer. Lees meer: https://www.boerennatuurveluwe.nl/probleemkruiden-en-invasieve-exoten Er zijn sheets voor:
Met dank aan de collega’s op de Veluwe! |
Veldbijeekomst STILA: Heggenvlechten
Ondanks dat we het ergste vreesden is de heg schitterend aangegroeid.
Op 29 september was het al zover, dat we de heg hebben moeten snoeien.
Dit was deels al in eigen huis verricht door Fré van Dal en van Corneel van Mierlo kregen we een demonstratie hoe dit ook machinaal kon.
Deze vlechtheg is onderdeel van een mooi landschapsplan aan de rand van Hilvarenbeek dat aangelegd is met behulp van STILA en advies van de veldcoordinator.
Er is een graankruidenrand en een graskruidenrand, de soortenrijke vlechtheg, elzenhagen, bomen, een poel en kruidenrijk grasland.
Afb: De resultaten van handmatig vs machinaal snoeiwerk worden besproken (Foto: M. Leesberg)